Zondag 18 november 1918. Rond het station van Hamont heerst een drukte van jewelste. Het Duitse leger moet na de wapenstilstand snel terug naar huis en de grensgemeente Hamont, met een belangrijk station, heeft het geweten: omdat het neutrale Nederland niet zomaar Duitse militaire konvooien toelaat, ontstaat er een gigantische treinfile. Die reikt tot Neerpelt en zelfs tot in Mol.
Duitse militairen verbranden tijdens het wachten massaal hun geweren: ook die mogen de grens niet over. Nogal wat volk, ook uit Nederland, komt een kijkje nemen naar de drukte. Enkele treinen vervoeren zieke en gekwetste militairen. Rond elf uur ’s avonds barst letterlijk de hel los. Twee wagons die met munitie zijn geladen, ontploffen. Het effect is enorm: tot 15 kilometer ver zijn de knallen hoorbaar, stukken trein vliegen in het rond, lichamen worden weggeslingerd. De ontploffingen veroorzaken in de wijde omgeving een gigantische ravage, met heel veel schade aan huizen en andere gebouwen. De bevolking vlucht in paniek weg, de kelders in en ook naar het ursulinenklooster. Er wordt op de plaats van de ramp een krater van dertig meter geslagen. Maar vooral: er vallen veel doden en gewonden, voor het overgrote deel Duitsers. Veel kwetsuren zijn gruwelijk. Na en door de ontploffing ontstaat er ook een grote brand. Die dreigt even tot treinwagons met stikstofbommen te reiken, maar een tweede ramp kan op het nippertje worden vermeden. De dagen nadien worden de overblijvende wagons vol met kleding, levensmiddelen en drank geplunderd. De doden worden zo goed en zo kwaad als het gaat begraven, en de gewonden verspreid over diverse plaatsen in de omgeving, in België en Nederland. Deze foto is vermoedelijk gemaakt in het Sint Jans Gasthuis in Weert.
Hoeveel naoorlogse doden er op 18 november in Hamont zijn gevallen, weten we niet. De cijfers gaan van ruim honderd over duizend tot zelfs tweeduizend, al is dat laatste wellicht overdreven. 359 schadedossiers werden ingediend. Dat wil zeggen: voor meer dan de helft van de woningen in Hamont. Ook naar de oorzaak van de ramp is het gissen: lichtkogels die verkeerd zijn neergekomen? Onvoorzichtige plunderaars? Sabotage? De Duitse geweren die werden verbrand? Of toch een kwajongensstreek met vuur, zoals de New York Times vermeldt?
Provenance foto: Collectie Lamberigts
