De Kunstwerkplaats Esser – Werz werd in 1838 opgericht door de uit Erkelenz afkomstige zilversmid Hubert Esser. Deze vestigde zich in eerste instantie in de Maasstraat en trouwde enkele jaren later met Maria Tindemans. Uit dit huwelijk kwamen 11 kinderen voort.
Gedurende de jaren ’60 van de negentiende eeuw verhuisde het gezin Esser en de werkplaats naar de Hoogstraat. Hier werden gedurende meer dan 100 jaar veel kunstvoorwerpen voor parochies en kloosters in heel Nederland en België vervaardigd. Het accent lag vooral op religieus edelsmeedwerk, zoals kelken, monstransen en cibories. Deze werden in zilver en goud uitgevoerd en veelal versierd met edelstenen, parels en emaillen werk.
In de periode 1838 – 1892 breidde de werkplaats zich gestaag uit. Kende het bedrijf in 1849 nog slechts twee werknemers, 50 jaar later was dit gegroeid tot 24 vaklieden. Hieronder waren zilver- en goudsmeden, cisseleurs, graveurs en emaileurs.
In 1906 werd een filiaal van de werkplaats opgericht in Hasselt, België, vanwaaruit opdrachten voor Belgie en Noord-Frankrijk werden uitgevoerd. In 1914 begon Camille Esser een winkel voor gouden en zilveren sieraden in de Maasstraat. Toen in 1956 de werkplaats aan de Hoogstraat werd overgenomen door zijn kleinzoon Eloy Werz, begon het accent te verschuiven. Eloy vervaardigde ook kunstwerken voor opdrachtgevers buiten Europa, zoals Zuid-Amerika (Brazilie), Noord-Amerika (Dallas, San Francisco) en Afrika. Ook in Weert en omgeving zijn nog enkele van zijn grotere werken te zien, zoals zink- en koper reliefs in Budel-Dorpplein en Nederweert. Het letterlijke ‘hoogtepunt’ van zijn werk is het torenkruis van de St. Martinuskerk in Weert.
Sinds de jaren ’60 legde Eloy Werz zich toe op het vervaardigen van sieraden; een traditie die door zijn zoon Tyllo is voortgezet vanuit het atelier aan de Oelemarkt 12 te Weert. Zowel vader als zoon lieten zich sterk inspireren door natuurlijke vormen en het gebruik van ongebruikelijke materialen, zoals been, hout en titanium.
Gedurende bijna twee eeuwen hebben producten van de Kunstwerkplaats Esser – Werz zich gekenmerkt door hun uniekheid en degelijk vakmanschap. Bewijs hiervoor is niet alleen de kwaliteit van de individuele voorwerpen, maar ook door de toekenning van vijf hofleverancierschappen. Deze hoge Koninklijke onderscheidingen zijn aan verschillende generaties van de familie Esser – Werz toegekend door Koningin Wilhelmina, Koningin Juliana en Koningin Beatrix en Koning Willem-Alexander.
Met het recente overlijden van goudsmid Tyllo Werz (2018) is een einde gekomen aan de Kunstwerkplaats Esser – Werz. Dit gerenommeerde familiebedrijf is gedurende een periode van bijna twee eeuwen actief geweest in Weert en omgeving.
