Budel-Dorplein is een dorp in de gemeente Cranendonck in Nederland met ongeveer 1500 inwoners. Het is ontstaan toen de fabrikantenfamilie Dor omstreeks 1892 een zinkfabriek bouwde in het vennengebied tussen Budel en Weert. In de omgeving van de fabriek lieten de Dors huizen en voorzieningen voor de arbeiders bouwen. In april 2011 is de fabrieksnederzetting Dorplein en de natuurlijke omgeving aangewezen als beschermd dorpsgezicht.
De ontwerper van het ‘Projet de Dorplein’ was Emile Dor. Oorspronkelijk heette het project ‘Nieuwdorp’ en in de volksmond: ‘de Aauw hei’. De naam ‘Dorplein’ werd in 1893 officieel vastgesteld door de gemeente Budel. Omdat de zinkfabriek op een afgelegen terrein werd gebouwd moesten, naast tal van infrastructurele werken, ook alle voorzieningen voor de medewerkers ter plaatse worden gebouwd. De eerste bewoners waren Waalse arbeiders, die vakkennis en ervaring meebrachten en functies in het middenkader zouden krijgen. Ze hadden het aanvankelijk niet gemakkelijk, aangezien de meeste voorzieningen nog gebouwd moesten worden en ze ook de taal niet spraken. Geleidelijk aan werden er voorzieningen gebouwd. De arbeiderskolonie was in alle opzichten afhankelijk van de Budelse zinkfabriek. Het bedrijf was paternalistisch, wat zijn goede en slechte kanten had, en de nederzetting lag afgelegen. De hooggeplaatsten in het bedrijf bekleedden ook bestuurlijke functies in het dorp, en zelfs het schoolhoofd en de rector stonden op de loonlijst van de fabriek.
bron: wikipedia
