“Dao börszje toch van!” Zâgt miên vader asze trök kwoom van ’t fietse, en det zegke noow nog, fiërtig jaor later, det klupke mèn di-j sdieënses gaon fietse en daonao aanlegke beej Dennenoord. Ge fietsj tieëge wîndj in eweg, inne hoeëp dejje wîndj inne rök hetj ajje trök kotj. Det dàjjae! Dae wîndj drèjtj zich. Detj börsj! Det es waal ’n krimmenieël schoeën Wieërter oetdrökking. ’t Es sterker van oetspraok as “barst” in ’t Hollands. Beej ’t Hollands ‘barst” laodje alles stikke. Beej ”detj börsj” zeeje giftig detter wat verkieërdj gebuuërdj es, mer ge gaotj d’r waal (desalneêtemeên-neetieëgestaondje-det) weer nondedjuus haard tieëgenaan. Sterke Wieërter kâl. ’t Kân uch gein barst verrèkke, mer ge doojet toch.
Vurbieëldje zat:
– Ge moogtj neet fietse oppe promenade. “Det börsj”, d’r es toch geine wout.
– Ge moogtj neet wîldpisse oppe straot. “Detj börsj” ich verrèk ’t um in mien bóks te zeike.
– Ge moogtj gei vét hebbe vanne dokter. “Detj börsj” en paktj vétte friet met ‘ne klodder majo.
– Ge mosj (vreûger) soondes nao de kêrk. “Detj börsj” en ge gongtj biljare beej Janes van Brussel.
Allemaol vuurbieëldje van oeës roow Wieërter taaltje.
Woeërum es ’t Wieërtlânds neet zoeë zangerig wi-j de spraok in de rest van Limburg? Ve wieëte-n ’t neet zieëker, mer de geïsolieërdje ligging van Wieërt op ‘ne hoeëgere zândrök tösse de naate Pieël en Kempe, zal dao neet vrieëmdj aan zeen. Ajje alle mèn aanne stamtaofel nao e paar pötjes beer ammaol tegeliêrtiêd huuërtj kalle, meindje det ze hoeëgloupendje ruzie hebbe. Dan gieëget d’r op! Gelökkig dékstentiêds allein mette moel. Mer ‘ne verdwaaldje Hollander verwachtj detter doeëj gaon valle. Mer de kastelein huuërtj det gaer, want völ kalle maaktj ’n druuëg kael en di-j mot gesmieërdj waere.
“Dao börszje toch van”, zag ich ouch wi-j ich ’t sluuëtelgaat ‘ne kieër neet kos vînge. Waat waas d’r gebuuërdj? Wi-jtj ‘ne kieër kejhaard storremdje, waas ich mette wîndj inne rök oeëver de singel, naeve ’t Sintjoeëzefsgebouw doeër oppe Busseng aan gewèjdj, recht beej ’t Ânker nao binne. Beej kastelein Hans van der Waard blieëf ich wachte tot de wîndj waas gaon ligke en detj doordje nogal effe. Wi-jtj uuteindelik wat minder wèjdje leep ich tieëge de wîndj in op heivers aan en haaj vanwieëge de wîndj de hieël brédje vanne stoep noeëdig. En aanne duur gekaome waas mich ’t sluutelgaat doeër de storm 10 sentemaeter opzi-j gewèjdj. Mer mien vraw gloft mich neet. Dao börszje toch van!
Schoeën wuuërd hevve in oeës taaltje. Waat tûnktj uch van dieës les in oeës mooderspraok: “Det stök vrieëte es ‘ne groeëte vrieëtzak en vrieëd op vrieëte. Dè’s toch neet te vrieëte? Mer dao esse waal vrieëd op.” Zés kieër vrieët(d) dus in ’n ânger beteikenis. Hejje-n ’t doeër?
Stök vrieëte = duuëgeneet; vrieëtzak = gulzigaerd; vrieëd op = tuk zeen op; vrieëte = aete; neet te vrieëte = neet te hebbe; vrieëd zeen op = trots zeen op. En dan nog ein: “t Es vrieëd Stien, mer éin ért inne sop en nog neet ’s gaar!“ Mer zeetj bli-j: ge hooftj dit taaltje neet aldaag te gebroêke, mer waal vri……aete.
© Frits Weerts / Bullseye Publishing
Boek Stamtäöfelke kopen
’t Book es te koup beej de bookhândel (Bruna, Primera), de oetgaever Bullseye Publishing en beej Frits zelf (bestelle via e-mail) vör de priês van 24 eurokes.
