Stamtäöfelkes aflevering 32: ’t Paerd mós de ker trékke

Foto van Frank Frenken.  “Frêns van van Gend & Loos beej ker en paerd.”

“Det Noeëts Fien, ’t paerd verkoupe en de ker zelf trékke!”. Waor wuuërd, oetgesproeëke in de (stads)boorderi-j op ’t Morregaat, zjuust vörbeej slachter Smulders, umtreentj woeë noow de plies zienen thoês hieët. ’t Pând és tot ‘t woeërt aafgebroeëke in de jaore zestig “Noeëts Fien” geneumdj. Dao waas de geboeërteplek van de Wieërter expeditiefirma Thijs, woeëvan vae de groeëte vrachtwages noow nog zeen roondri-jje. Begónne dus mét paerd en ker. (Of kroekèr?)  En toen hebbe ze meschiens waal van de verrékdje érmooj op ’t pûnt gestânge ’t paerd te verkoupe. En toen zagt Toeëntje Thijs tieëge zien wiefke Fien: “Det noeëts Fien…………………” enzoeëwieter. En bliêkelik wisse van geleît, want de zaak begos te loupe en later trok Toeëntje mét zien firma nao de Wâl (Wilhelminasingel) in ’n soeërtemênt hieërehoês, mer waal mét ’n groeëte port langszi-j woeëte mét z’n ieërste vrachtwagentje binne kost. Mer oppendoor waas det neteurlik ouch te klein en trok de firma (Toeëntje woor allang ”zaliger gedachtenis”) nao de Havenwieëg beej de nowwe busseng, bekans aan 16.

Mer van aodsher zoogdje Thijs inne stad âl waat te verveure waas, bezörge beej de neringdoondje en parteklere. Mer hae waas neet de einigste. Wi-j Frits vanne Wertha beer roondbracht inne stad, en Toeëntje zien waar, haadje ouch nog van Gend en Loos. En de mân dae beej di-j paersker oppe bók zoot, waas minstes zoeë bekindj: Frêns (op ’t Root) van van Gend en Loos. Frêns waas van 1893 en ging dus in 1958 mét pensioen, en mét hem ouch de paerd. Want vG&L haaj d’r toen veer. Toen waasse al vanaaf 1941 loeëdsbaas oppe spoeërbêrg naodette jaorelang zien pekskes, zekskes en ânger kloemeleri-j haaj roondbezörgdj. Ieërst allein in Wieërt, mer later kwoom dao Ni-jwieërt beej en haaje de beroemdste vraw van Ni-jwieërt as krasse hölp: ”Marie-Ketrien”. Frêns woeëndje vanaaf zien trawwe inne Kromstraot, naeve de stâl woeë ’t paerd stóng. Det góng hae âldaag smêrges um 6 oor al verzörge en vore vuuërdette um zieëven oor aan zien ritte begost, di-j tot saoves doordje. Lang daag wore det. Wichter voonge ’t krimmenieël asse ‘ne kieër naeve ‘m oppe bók mej mochte ri-jje. Wi-j ze wat groeëter wore, sproonge ze achter oppe ker. Det gaajdje Frêns asse dan mét leweît oeëver de straotkejje klabatterdje. Mer de zés göldjekes inne waek di-j hae int begîn buuërdje, waas toch mer karig. Oppe foto zeeje ‘m staon beej de ker vuuër ’t toenmaolige hotel Steegmans inne Langstraot. Mét zien ónafscheidelike piêp. (**) Mer Frêns waas neet de einigste dae mét paerd zien waar bezörgdje. De mêlkbore vanne Fuus haaje, wi-j de kèrhundj aafgeschaftj woeërte, ouch allemaol paerd en ker. En bevuuërbieëldj bakker Steegmans oete Bieëkstraot bracht zien vörse mikskes mét ’t paerd in volle galop roond inne stad. Vae as schoeëljóng hele os dan same aan ’n stang achter de ker vast en rendje mej, zoeë rap as de beinkes woeëje. Asse inins stopje, leepdje kâns op ’n bloodnaas of ’n dikke fäöts want ge bludzje mét eure kiebes kejhaard tieëge ’t achterschot. Asj neme gezeen haaj, dieëtj ouch gein pien, want vör eur kammeräödjes woeëdje neet ligke te zûmpe. En vör de bloodnaas haadje ‘ne nuizik. Mer aan hoês góng mam bekans vanne gaerd asze al det blood in daen tesseplak gewaarwoeërt. Ge haatj op stêrve nao doeëd kunne zeen, meindje ze.

(**) Losse opmêrkinge um d’r tösse te plaatse:
As de wichter op ’t vrachtgood goonge zitte, dan reep Frêns: “Vlot vanne kist en ângers vanne ker aaf! “.
En wi-j de paerd beej Van Gend en Loos aafgedânktj woeërte, blieëf ’t stroeëj inne paerdsstâl ligke. Effe later haaj de hieël buurt last van ’n ratteplaog. Di-j hele zich op in dae stâl.