1906 – Verdwenen Maria-altaar in de Sint Martinuskerk

In 1761 schonk de familie van Halen dit Maria-altaar aan de Martinuskerk ter herinnering aan de priester Petrus Livinus Van Halen (1705-1759). In de jaren 1907 en 1908 werden de bovenstukken van het altaar van O.L. Vrouw en van het Sacramentsaltaar, die totaal vermolmd waren, afgebroken en werden in  beide zijbeuken zes nieuwe gebrandschilderde ramen aangebracht. Van het barok-altaar in de linkerbeuk bleef het onderste deel behouden. Het O. L. Vrouw altaar, dat eveneens in barokstijl was gebouwd met als middenstuk het grote doek geschilderd door Jan v. Aerde, voorstellende de geboorte van Christus, heeft in 1912 plaats moeten maken voor een Maria-altaar in neogotische stijl van de hand van beeldhouwer Jos Thissen uit Roermond.

Oorspronkelijk had dit altaar een barokke bovenbouw met zuilen en een Marianum. Dit laatste is inmiddels te bezichtigen in het Catharijnenconvent in Utrecht. Een Marianum is een beeldhouwwerk bestaande uit twee ruggelings tegen elkaar geplaatste Mariabeelden, veelal omgeven door een krans van stralen, soms ook van bloemen in de vorm van een rozenkrans. In dat laatste geval spreekt men van een rozenkransmadonna. De Mariabeelden bestaan meestal uit twee identieke, maar gespiegelde helften, die precies op elkaar passen, zodat niets van de achterkant zichtbaar is. Maria draagt op beide beelden het Christuskind en staat meestal op de maansikkel of op de wolken.

Een Marianum hangt aan het gewelf van de kerk, meestal halverwege het kerkschip, zodat het van beide zijden te zien is. Het wordt gezien als tegenhanger van het Triomfkruis dat op de scheiding van koor en schip vanuit het gewelf neerhangt. Het midden in het schip hangende Marianum, is gericht op het oosten en het westen. Maria, zo verschijnend, is het symbolische middelpunt van kerk en christelijke leven. De meeste van deze werken dateren uit de late vijftiende en de zestiende eeuw. De verspreiding van dit soort voorstellingen wordt gerelateerd aan prediking van de rozenkrans.

Marianum, Museum Catharijneconvent, Utrecht

Een der zeldzame geheel bewaarde Marianum Mariabeelden in Nederland. De kwaliteit is uitstekend. De oorspronkelijke, bescheiden polychromie is bewaard gebleven. De voorkeur voor beperkte polychromie wordt hierna kenmerkend voor de 16de eeuw.

Oorspronkelijk zou de dubbel-Maria afkomstig zijn uit de St. Martinuskerk te Weert. Bij de wijding van de (in de 60er jaren van de 20e eeuw gesloopte) St. Willibrordus buiten de Veste in Amsterdam door bouwmeester P.C. Cuypers ten geschenke gegeven. Beeld bij het ten geschenke geven gerestaureerd en gepolychromeerd door atelier Cuypers. In 1968 naar Museum: Cuypers polychromie verwijderd door Mares. Het Marianum kan worden toegeschreven aan Meester van Elsloo of zijn atelier.

P. Cuypers heeft een boek gepubliceerd over kerken in Nederland. Daarin beschrijft hij het Marianum hangend in de kerk van St Willibrord buiten de Veste in Amsterdam: “Ik mag deze zoo boeiende kerk niet verlaten, zonder de aandacht te hebben gevestigd op het mooie Marianum, dat vóór de viering hangt, een goede houtsculptuur van omstreeks 1500, afkomstig uit eene Limburgsche kerk (Martinuskerk Weert) Wanneer het kerkbestuur, dat dit beeld het bewaren niet waard vond, het thans terug ziet, met opgefriste polychromie en in een herstelden stralen- en rozenkrans, zal het misschien den verkoop nog wel betreuren. Gelukkig dat het beeld hier een zoo passende plaats vond.”