Stamtäöfelkes aflevering 24: Koêleköpkes en staekelkes vânge

Foto Archief Frits Weerts “Staekelkes vânge és van alle ti-jje."

Vae hebbe al ’s kinnes gemaaktj mét Paas-Perjân, dae op Laor ’t moêzewater oetdeîldje. Alles dieëje mét gooj bedoelinge en waaldoeërdachtj, mer waal e tikkelke traog. Ouch op zienen akker waas hae van alle bore meîst waal de léste dae ’t wêrk veêrig haaj. Hae waas vuuërbaejer as inne aoj kêrk van Laor ’t österke gebaejdj mós waere. Det zalle good gekónne hebbe, mer d’r woor eîn dînk waat de minse sóms êrgerdje. Asse klaor waas mét ’t österke en aansloêtendje litteni-j,  begosse nog ’s tegooj weesgegroetjes vör biezûndjer intênties te baeje. Vör e meuderke waat zeek waas, ’n kow di-j móst kâlve, de tândpien vanne hoêshaodster, de aerpele-ougst, tieëge sprieëfte inne körseboum , ’t Concilie van Drente (zoeë sprook hae Trente oet) en allerlejse ânger zake. D’r kwoom déks geîn indj aan. Tot d’r ‘ne kieër eme achter inne kêrk det käökmeug woor en kejhaard reep: “En noow nog e weesgegroetje vör de boor dae mét Körsemes zien aerpel nog neet oet hieët”. En dao kos Paas-Perjân ’t mej doon. Mer hae blieëf aevegood zien moêzewater oet de brandkoel schöppe.

Di-j brandkoêle haadje in alle dörpe en gehuchte en wore gegrave um water beej de hând te hebbe astj zoeëj gaon börre. Vör os as snotjóng wore det fein waterplasse um koêleköpkes te vânge. Dék stikdjen ’t vanne peddemuuëk roontelum zoeë’n koel, dus drieëf d’r vreug int jaor zat peddegezwêl int water, en later börszje ’t vanne koêleköpkes. Di-j voonge vae métte bloeëte hang of mét e nétje. Dan haaje ve e wéckglaas of ‘nen eîmer bi-j os woeë ve di-j bieësjes in dieëje. ’n Tekske waterpest d’r beej en dan d’r mej op hoês aan. In de waeke daonao koszje de hieël metamorfose van köpke tot kwekkert volge totdet ’t mörmelke veer minuskuul puuëtjes haaj mer dan waasj mieëstal aafgeloupe en wore ze allemaol de piêp oet. ‘sMêrges nao de kîndjermes inne statterkêrk trófdje eur vésvrung en vroogdje: “Wi-jvöl hejjae d’r nog? “ Mer good det ze kepot gînge, want ângers waasj inne stad ouch neet oet te haoje gewaesj van ’t gekwaak, want di-j bieëste producieëre hieël wat decibelle asze d’n aard hebbe.

Staekelkes (stekelbaarsjes) vóngdje neet gaw in di-j koêle. Det bieësje laeftj in stroûmendj water wi-j de Bosseverbieëk, de Riet, d’n Aoje Graaf. Dao bouwtje e nésje woeëte ’t wiefke doeërhaer jeugtj waat dan de eikes achter leutj di-j hae daonao bevruchtj. Vae wiste det en dus ouch wi-j ve ze móste vânge. Met e stekske mét zwert nejgare en dao-aan ’n hieël klein peêrikske. Det heeldje vuuër ’t nésje en det staekelke hapdje nao det peêrikske. Hae blieëf vasthaoje aszje ‘m ophaaldje. Mer vör de rest góngtj ‘tzelleje as mét de koêleköpkes: nao ’n waek of vieërtien daag haaje ze ‘t allemaol aafgepiktj.

Ich góng ‘ne kieër mét Frans Teunissen en Wiel van ’t Lânk (Engelen) op staekelkes oet aanne Bosseverbieëk beej Sjang van Wieke Tieske (Tullemans). Vae wore pas oppe Parallelwieëg wi-j dao eine vant geguuchel van Tuindorp (WH) mét os begos te tagke. ’ne Börsteling, e bitje aojer as os , en dae pakdje os de wéckglaze aaf en oeës vésgaertjes en effe later loog alles verinnewieërdj oppe groond. Vae bäökendjes op hoês aan. Lést zoog ich dae lapzwâns nog en woeëj ’m nog ‘s gaer flînk oonger zien loêmele loupe. Merjeh, laeftiêd maaktj milder.

© Frits Weerts / Bullseye Publishing

Boek Stamtäöfelke kopen
’t Book es te koup beej de bookhândel (Bruna, Primera), de oetgaever Bullseye Publishing en beej Frits zelf (bestelle via e-mail) vör de priês van 24 eurokes.